Ρατσισμός (πηγή)
Ορισμός: η αντίληψη εκείνων που πιστεύουν ότι η δική τους φυλή είναι ανώτερη από τις άλλες που η φύση τις έχει καταδικάσει σε κληρονομική κατωτερότητα• (πρβ. φυλετικές διακρίσεις): […] || Kοινωνικός ρατσισμός (για ανάλογη αντίληψη και συμπεριφορά σε βάρος κοινωνικών ομάδων που μειονεκτούν ή διαφέρουν). H λέξη προέρχεται από την ιταλική λέξη razz(ismo) (< ιταλ. razza)
[πηγή: Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής]
Μορφές
– εθνικισμός (η αντίληψη ότι το έθνος στο οποίο ανήκει κάποιος είναι ανώτερο από τα υπόλοιπα· οι υπόλοιποι λαοί οφείλουν την εξέλιξη του πολιτισμού στο έθνος αυτό· η άνιση μεταχείριση μειονοτήτων ή άλλων εθνικών ομάδων: τσιγγάνων κλπ.).
– η αντιμετώπιση των έγχρωμων (η αντίληψη ότι όσοι ανήκουν στη μαύρη φυλή είναι κατώτεροι άνθρωποι).
– η στάση απέναντι στους μετανάστες (εκμετάλλευση των ανθρώπων που αναζητούν καλύτερη ποιότητα ζωής σε άλλη χώρα).
– ο αντισημιτισμός (η πίστη πως οι Εβραίοι εκμεταλλεύονται οικονομικά τον κόσμο).
Κοινωνικός ρατσισμός
– διακρίσεις σε βάρος περιθωριακών κοινωνικών ομάδων (ναρκομανών, αποφυλακισμένων, φορέων – ασθενών με ΑΙDS κ.λπ.),
– καχυποψία απέναντι σε αλλόδοξους (θρησκευτικός ρατσισμός),
– ο διαχωρισμός των επαγγελμάτων σε ανώτερα και υποδεέστερα,
– η στάση απέναντι στα άτομα με ειδικές ανάγκες,
– η υποτίμηση της γυναίκας, κυρίως στις υπανάπτυκτες χώρες.
Αίτια
Πολιτικά
– οι πολεμικές αναμετρήσεις,
– οι εδαφικές διεκδικήσεις ή/και η υποδούλωση, η καταπίεση και η εκμετάλλευση κάποιου λαού από κάποιον άλλο,
– η παραβίαση των δικαιωμάτων των εθνικών μειονοτήτων δημιουργεί κλίμα ρατσισμού και μίσους.
Κοινωνικά
– ο θρησκευτικός φανατισμός,
– η εκπαίδευση, η άγνοια ή η ελλιπής ενημέρωση για τους άλλους λαούς,
– η ανεργία,
– ο υψηλός αριθμός μεταναστών σε κάποιο κράτος δημιουργεί αισθήματα ανασφάλειας, υποθετικής απειλής από τους ξένους
κλπ.
Ψυχολογικά
– η δυσκολία να αποδεχθεί ή να εξοικειωθεί κανείς με το διαφορετικό,
– η δυσκολία να αμφισβητήσει κάποιος τους θεσμούς της κοινωνίας στην οποία ανήκει
κλπ.
Τρόποι αντιμετώπισης
(α) πλατιά και βαθιά εθνική μόρφωση,
(β) συστηματική επαφή με την ιστορία και τον πολιτισμό των άλλων λαών,
(γ) αναμόρφωση των σχολικών αναλυτικών προγραμμάτων με έμφαση στο μάθημα της ιστορίας (π.χ. στην Ελλάδα, συστηματικότερη μελέτη των βαλκανικών λαών: ίσως με κοινά βιβλία ιστορίας, λογοτεχνίας κλπ.),
(δ) γνωριμία των άλλων χωρών μέσα από σχολικές εκδρομές, προβολές, ανταλλαγές μαθητών κλπ.,
(ε) πρωτοβουλίες των κρατών για συνεργασίες σε πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό κλπ. επίπεδο (π.χ. οργάνωση συνεδρίων, κοινών εκθέσεων έργων τέχνης),
(στ) συνειδητοποίηση ότι οι λαοί έχουν πολύ περισσότερα κοινά στοιχεία από διαφορές
κλπ
ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΟΝΤΑΙ ΤΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ
Αντιρατσιστικό οπτικοακουστικό υλικό
Αναπτύσσοντας την ενσυναίσθηση
60 δευτερόλεπτα μέσα στο μυαλό ενός ανθρώπου με αυτισμό
Διαφορετικότητα και ταλέντα
Π α ρ α δ ε ί γ μ α τ α κ υ ρ ι ο λ ε ξ ί α ς κ α ί μ ε τ α φ ο ρ ά ς:
Κυριολεξία Μεταφορά
| γλυκιά καραμέλασκληρή πέτρααγέραστος άνθρωποςανίκητος στρατόςισχυρό κράτοςδροσερό νερόατσάλινο τρυπάνιπικρό φάρμακοτύφλωση ματιών
διψώ για νερό είναι τέρας το βάρος του μπαούλου βρισκόμαστε στο χειμώνα πρόσχαρα παιδιά είναι μεθυσμένος τρεφόμαστε με ψωμί ράγισε το πιάτο ποτίζω τα λουλούδια χρυσό δακτυλίδι γυμνό παιδί τα θεμέλια του σπιτιού καρδιά του ανθρώπου δέρνει το παιδί χορεύεις ελαφρά τρέχει το ποτάμι ώριμα φρούτα θηλυκό σκυλί ατράνταχτος βράχος τσουχτερή καμτσικιά φαρμακερή οχιά |
γλυκιά μητέρα, ζωή, φωνή κτλ.σκληρή καρδιάαγέραστη ψυχήανίκητη ελπίδαισχυρή θέλησηδροσερά γέλιαατσάλινα χέριαπικρό χαμόγελοτύφλωση ψυχής
διψώ για νίκη, πλούτο, μάθηση κτλ. το βάρος των ετών βρίσκεται στο χειμώνα της ζωής πρόσχαρα νησιά μεθυσμένος από τη δόξα ή αγάπη τρέφει το παιδί ράγισε ή καρδιά μου με πότισες φαρμάκι χρυσός αιώνας γυμνή αλήθεια ή αγάπη είναι το θεμέλιο της ευτυχίας καρδιά καλοκαιριού δέρνεται από τον άνεμο είσαι πεταλούδα στο χορό τα δάκρυα έτρεχαν ποτάμι ώριμη σκέψη θηλυκό μυαλό ατράνταχτη πίστη τσουχτερό κρύο, λόγια κτλ. φαρμακερή γλώσσα |
Κυριολεξία Μεταφορά
| γεννά ή γυναίκαδεν συγκινείταιπαχύ αρνίφουσκωμένο μπαλόνικόκκινα κοράλλιαωραίο μετάξικαρφώνω καρφιάστυλώνω την εκκλησίαέντυσε την κούκλα
φόρεσε το φόρεμα αντιμετώπισε το Γολιάθ φλογερή φωτιά σταμάτησε το τραίνο γονάτισε μπροστά στην εικόνα μαύρη νύχτα ο μαγνήτης έλκει γέμισε ή στάμνα έχω ανησυχίες στρώθηκε το τραπέζι άγουρα σταφύλια κρύο πολύ απαλό βαμβάκι βαριά βαλίτσα κοκκίνισε από ντροπή σάλεψε το δέντρο τον τύφλωσε ο ήλιος τρώει το φρούτο του έλαμψε ο ήλιος χαϊδεύω τη γατούλα ο γεωργός οργώνει κύρτωσε από τα χρόνια κολυμπήσαμε στη θάλασσα έπλεε ή βαρκούλα κρυστάλλινα ποτήρια πράσινος κάμπος άσπρο χιόνι δεν ενήργησες καλά ζωγραφίζω τοπία φυσάει αέρας στολίδια του σπιτιού απέραντη θάλασσα σκαρφάλωσε στο δέντρο άναψε ή φωτιά ψαρέψαμε με δίχτυα μιλάει ωραία κλείνει την πόρτα δεν περνά καλά κάνει πώς δεν καταλαβαίνει |
γεννά το μυαλό τουείναι παχύδερμοςπαχιά λόγιαφουσκωμένα λόγιακοραλλένια χείληέχει μαλλιά μεταξένιακάρφωσε τα μάτια τουστύλωσε τ’ αυτιά τουντύθηκε με χιόνια
η γη φόρεσε το πράσινο χαλί της αντιμετώπισε τις δυσκολίες φλογερά μάτια σταμάτησε το μυαλό μου τον γονάτισαν τα κακά μαύρα χρόνια ο λόγος του είναι μαγνήτης γέμισε το μάτι έχω εφιάλτες στρώθηκε στην κουβέντα άγουρα νιάτα κρύα λόγια απαλό χάδι σου μιλώ με βαριά την καρδιά έγινε παπαρούνα σάλεψε ο νους μου τον τύφλωσε το μίσος τον τρώει ή ζήλια έλαμψε το πρόσωπο του μας χάιδευε το αεράκι το πλοίο όργωσε τη θάλασσα έγινε κουβάρι κολυμπούσε στο χρήμα έπλεε στο χρήμα κρυστάλλινα νερά πράσινη θάλασσα (κάμπος) κάτασπρο χαλί (χιόνι) τα έκανες θάλασσα ζωγραφισμένη λύπη πήραν αέρα τα μυαλά του στολίδια της ψυχής (αρετές) ανθρώπινη θάλασσα σκαρφαλωμένο χωριό στην πλαγιά άναψε το παιχνίδι, ο καυγάς, ή μάχη να μη μπλέξεις στα δίχτυα του χρυσόστομος κλείνω την ομιλία μου η ζωή του είναι μαρτύριο κάνει την πάπια |
| στρώνω το κρεβάτιεφευρετικόςσηκώνω βάροςπειραχτήριτρώω φαγητόφωτιές, καπνός, φρίκηνα ζήσουμε καλάσιδερένια πόρταέσπασε το τζάμι
έπεσε το πιρούνι κάτω καθαρό σπίτι ξέρω το μάθημα καλά βασιλεύει ο βασιλιάς καυτό νερό τα ξέρει όλα λεπτός άνθρωπος κακός άνθρωπος ψυχρό κλίμα λαμπρός ήλιος όμορφη κοπέλα πλούσιος άνθρωπος άσχημη γυναίκα κατηφορικός δρόμος μιλάς βραχνά μαλακό βαμβάκι θερίζουν τα σιτάρια είναι παράξενη έκρυψε τα χρήματα τον έφαγαν άγρια θηρία έχει μέση λεπτή είναι ανεξιχνίαστη κολυμπούσε στη θάλασσα |
στρώνομαι στη δουλειάδιάβολος και μισόςδε σηκώνει αστείαδιαβολάκιέφαγα τον κόσμο να σε βρωκόλαση σωστήνα κάνουμε τη ζωή μας παράδεισοσιδερένια νεύραέσπασαν τα νεύρα μας
έπεσε το ηθικό τους καθαρό μέτωπο ξέρω το μάθημα νεράκι βασιλεύει ή σιωπή καυτά δάκρυα είναι ξεφτέρι λεπτοί τρόποι κακός μπελάς με υποδέχτηκε ψυχρά λαμπρό μέλλον όμορφα αισθήματα πλούσια γη άσχημα λόγια τον πήρε ο κατήφορος μου έγινες βραχνάς μαλακός καιρός τους θέρισε ή πείνα είναι αινιγματική έκρυψε τον πόνο του τον έφαγαν τα βάσανα έχει μέση δαχτυλίδι είναι γρίφος κολυμπούσε στον ίδρώτα |
Ασκήσεις στη κυριολεξία – μεταφορά
Διαφορετικότητα και Ισότητα
οι μαθητές γράφουν…
Αγαπητοί αναγνώστες και αναγνώστριες
Σήμερα, παρ’ όλο που έχουν κατοχυρωθεί και τονιστεί αρκετές φορές τα δικαιώματα των ανθρώπων, κάποιοι αγνοούν εντελώς το γεγονός ότι κάθε άτομο μπορεί -και ίσως είναι ανάγκη- να είναι ίσο αλλά συνάμα και διαφορετικό από τους υπόλοιπους, άσχετα με την εθνικότητα, το φύλο, την κοινωνική θέση, τις θρησκευτικές αντιλήψεις.
Κατά τη γνώμη μου, το δικαίωμά μας στην ισότητα και τη διαφορετικότητα είναι αναμφισβήτητο, για το λόγο ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε όμοιοι, τόσο γενετικά όσο και ψυχικά. Έχουμε τις ίδιες ανάγκες ,τις ίδιες ικανότητες, τις ίδιες αδυναμίες και πολλά άλλα κοινά, όπως είναι η έννοια και η επικράτηση του «καλού», ο τρόπος που σκεφτόμαστε, τα συναισθήματα, η αγάπη για την οικογένεια. Εξαιτίας όλων των παραπάνω λοιπόν, πρέπει να αντιμετωπιζόμαστε και ανάλογα.
Είμαστε όμως ευτυχώς και πολύ διαφορετικοί ο ένας από τον άλλον και είναι δικαίωμά μας να είμαστε, γιατί δεν είναι δυνατόν -ούτε καν ενδιαφέρον- ο πλανήτης μας να αποτελείται από ολόιδιους ανθρώπους, που πιστεύουν ακριβώς τα ίδια πράγματα και συμπεριφέρονται όλοι μ’ ένα συγκεκριμένο τρόπο. Ας φανταστούμε απλώς πώς θα νιώθαμε σ’ αυτήν την περίπτωση.
Πιστεύω πως είναι καταπληκτικό ο καθένας να διαφέρει από τους γύρω, όχι μόνο στις αντιλήψεις και τα εξωτερικά και εσωτερικά χαρακτηριστικά του, αλλά και στον τρόπο που γράφει, μιλάει ή σκέφτεται, στο γεγονός ότι ο ήλιος που μπορεί να ζωγραφίσει είναι ανόμοιος από των άλλων.
Νομίζω πως πρέπει να σεβόμαστε τον άνθρωπο ως ίσο και διαφορετικό και να τον αποδεχθούμε έτσι, γιατί ακριβώς είμαστε όλοι άνθρωποι. Πάνω από όλα, έχουμε ανεπτυγμένη σε αξιοθαύμαστο βαθμό τη σκέψη και τη συνείδησή μας, που μας καθιστούν ίσως τα εξυπνότερα πλάσματα που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη γη. Δεν είναι λοιπόν κρίμα και ανήκουστο εμείς που έχουμε το περισσότερο μυαλό να μη θεωρούμε ίσο τον άνθρωπο δίπλα μας, επειδή είναι διαφορετικός από μας; Γιατί, εφόσον η ευστροφία μας είναι τόση πολλή, να αδυνατούμε να δεχτούμε τον άλλον όπως ακριβώς φτιάχτηκε;
Για να καταλήξω κάπου, η άποψή μου είναι πως πρέπει να αγαπήσουμε τη διαφορετικότητα και την ισότητα και να αποδεχθούμε ότι όλοι είμαστε ίσοι και ότι δεν είναι σωστό να θέλουμε να αλλάξουμε το χρώμα, τη θρησκεία και τις απόψεις κάποιου.
Ανθρώπινα Δικαιώματα
Μόγκα Νικολέτα 